براي ساخت بتن در كارگاه‌ها بايد از روش وزني استفاده شود. به عبارت ديگر براي پيمانه كردن اجزاي مخلوط بايد توسط ترازوي مناسب و يا توسط مخلوط كن‌هاي مجهز به دستگاه توزين، مقادير اجزاي بتن وزن شوند.
اما تحت شرايط خاص، مي‌توان از روش حجمي براي اندازه‌گيري اجزاي بتن نيز استفاده نمود. منظور از شرايط خاص، عدم دسترسي به تجهيزات مورد نياز براي توزين مصالح، حجم كم بتن مورد نياز و اهميت كم سازه است. استفاده از روش حجمي وقتي مجاز است كه نكات زير رعايت گردد:
- براي بتن‌هايي كه مقاومت مشخصه آنها مساوي و يا كمتر از (MPa 25 C25 ) است.
- كنترل كيفيت بتن تازه، بر اساس اندازه‌گيري اسلامپ انجام شود.
- كنترل كيفيت بتن سخت شده بر اساس اندازه‌گيري مقاومت فشاري نمونه‌هاي استاندارد اعمال مي‌گردد.
کلیه مصالح ورودی و خروجی به کارخانه (شن و ماسه ,سیمان، بتن) بوسیله باسکول دیجیتال 60 تنی استاندارد توزین می شوند.وزن مخصوص بتن در هر متر مکعب 2300 کیلو گرم می باشد .
دستورالعمل براي پيمانه كردن حجمي مصالح
براي پيمانه كردن مصالح بر حسب حجم بايد مراحل زير اجرا گردد :
به منظور اصلاح مقدار سنگدانه‌ها و همچنين آب مصرفي بر اساس تغييرات رطوبت سنگدانه‌ها نسبت به فرضيات طراحي (حالت SSD و يا حالت خشك)، بايد مقدار رطوبت آنها حداقل يك بار در روز و قبل از شروع به ساخت بتن و يا در صورت تغييرات قابل توجه در طي مدت ساخت بتن (مانند ريزش باران، برف و …) تعيين شود. چنانچه امكان آزمايش تعيين مقدار رطوبت در كارگاه موجود نمي‌باشد، مي‌توان از توضيحات ارائه شده در بند “ اثر رطوبت سنگدانه‌ها در وزن آب مخلوط “ استفاده نمود.
در ابتدا بايد وزن مخصوص انبوهي (وزن حجمي) اجزاء محاسبه گردد. بنابراين با استفاده از رابطه زير، وزن مخصوص انبوهي محاسبه مي‌شود :
كه در آن :
D = وزن حجمي انبوهي
A= وزن ظرف پيمانه
B = وزن مصالح و پيمانه
V = حجم پيمانه
منظور از پيمانه همان ظرفي است كه در بند “ تجهيزات مورد نياز“ شرح داده شده است. از آنجايي كه وزن حجمي مصالح با تغيير در ابعاد و شكل پيمانه تغيير مي كند، بايد در تمام طول انجام پروژه (ساخت بتن)، از يك پيمانه معين استفاده نمود.
بايد وزن حجمي هر يك از مصالح ، حداقل 2 بار براي هر پروژه اندازه‌گيري گردد. چنانچه تغييرات محسوسي در رطوبت سنگدانه‌ها مشاهده شود و يا در نوع مصالح حاصل گردد، اندازه‌گيري وزن حجمي بايد انجام و اصلاحات لازم اعمال گردد.
در اين مرحله بايد حجم مصالح براي ساخت يك متر مكعب بتن بدست آيد. براي اين منظور با استفاده از رابطه زير حجم هر يك از مصالح (شن، ماسه و سيمان) محاسبه مي‌گردد :
كه در آن :
V = حجم هر يك از مصالح در حالت موجود
W = وزن اصلاح شده مصالح (طبق بند 2)
D = وزن حجمي مصالح (طبق بند 2)
در صورتي كه تعيين وزن حجمي مصالح در كارگاه، امكان نداشته باشد، بايد اثر رطوبت ماسه در حجم آن طبق بند “ اثر رطوبت سنگدانه در حجم آن “ تعيين گردد.
با استفاده از منحني رابطه تغييرات رطوبت در برابر حجم، مي‌توان مقدار حجم ماسه را در رطوبت‌هاي مختلف تخمين زد. در مورد ديگر مصالح (شن و سيمان) حجم آنها بدون تغيير فرض ميِ‌شود.
پس از تعيين حجم هر يك از مصالح طبق بند 3، بر اساس حجم مفيد مخلوط كن، بايد حجم مخلوط بتن و سپس تعداد پيمانه مورد نياز، براي هر يك از مصالح تعيين گردد.
